Raport UOKiK-u: 20% pomocy publicznej w Polsce płynie z PFRON-u

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest największym dysponentem pomocy publicznej w Polsce – odpowiada za rozdzielanie prawie 20% z puli środków pomocowych. Tego rodzaju pomoc z PFRON-u wynosi 3,23 mld zł z 5-miliardowego budżetu instytucji. Pieniądze te prawie w całości przeznaczona są na dofinansowania do pensji pracowników niepełnosprawnych – czytamy w najnowszym „Raporcie o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2013 roku” wydanym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Pomoc publiczna jest jedną z form wsparcia publicznego. Zasadniczo jest w państwach członkowskich Unii Europejskiej zakazana, gdyż definiuje się ją jako „pomoc udzielaną przez państwo członkowskie UE lub ze źródeł państwowych, w jakiejkolwiek formie, która narusza lub grozi naruszeniem konkurencji przez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów, w zakresie, w jakim wpływa ona negatywnie na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi”.

Od powyższej zasady są jednak wyjątki i pewne formy pomocy publicznej są dopuszczone, bez konieczności wcześniejszej akceptacji przez Komisję Europejską. Dozwolone formy i cele pomocy opisuje Rozporządzenie Komisji nr 651/2014. Dopuszcza ono między innymi finansowanie „pomocy na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych i pomocy stanowiącej rekompensatę dodatkowych kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników niepełnosprawnych”.

Organem monitorującym pomoc publiczną w Polsce jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Gromadzi on i przetwarza dane na temat rodzajów, form i wielkości pomocy publicznej, a jesienią każdego roku wydaje raport o pomocy publicznej w roku poprzednim.

Przewaga dotacji nad ulgami

Jak czytamy w najnowszym raporcie UOKiK-u, ogólna wartość pomocy publicznej udzielonej przedsiębiorcom w 2013 roku wyniosła 21,42 mld zł. Stanowiła ona 1,31% PKB. Pomoc przydzielało 726 podmiotów. Liczba beneficjentów wynosiła 72 tys., a wartość pomocy przypadającej średnio na jednego beneficjenta to 298 tys. zł.

W 2013 roku, podobnie jak latach poprzednich, zdecydowanie więcej pomocy udzielono w formie bezpośrednich wydatków (89,4%) niż w formie uszczupleń wpływów do budżetu (10,6%).

PFRON największy dysponentem

Wartość pomocy publicznej w 2013 roku w podziale na podmioty udzielające pomocy przedstawia poniższy wykres i tabela. Najwięksi dysponenci pomocy publicznej to: Prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (19,5% ogólnej wartości pomocy), Prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (16,4%), marszałkowie województw (14,9%), organy podatkowe (8,2%) oraz Minister Gospodarki (8,0%). Wartość pomocy udzielonej przez ww. organy wyniosła 11,1 mld zł (ponad 65% ogólnej wartości pomocy).

Pomoc publiczna udzielana przez poszczególne podmioty w roku 2013

W 2013 roku, tak jak w latach poprzednich, najwięcej pomocy udzielił Prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – jako pomoc publiczna traktowana jest kwota 3,23 mld zł, czyli większość z budżetu PFRON-u, który wynosi ok. 5 mld zł. Pomoc ta prawie w całości (99,8%) została udzielona w formie refundacji na podstawie programu pomocowego nr X306/2009 – miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (3,22 mld zł).

Druga pod względem wartości pula pomocy została udzielona przez Prezesa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Energia i paliwa przed ochroną

Wartość udzielonej pomocy w podziale na sektor działalności beneficjenta w 2013 roku przedstawiała się następująco:

Najwięcej pomocy otrzymali przedsiębiorcy działający w sektorze wytwarzania i dystrybucji energii elektrycznej i paliw. Największą pomoc otrzymały tu: PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. oraz Elektrociepłownia Nowa Sarzyna Sp. z o.o.

Na drugim miejscu pod względem wielkości otrzymanej pomocy znaleźli się przedsiębiorcy prowadzący działalność detektywistyczną i ochroniarską (1,1 mld zł). Pomoc o największej wartości została udzielona firmom: Konsalnet Ochrona Sp. z o.o. oraz przedsiębiorstwu usługowemu Jarexs Sp. z o.o.

W dotacjach na zatrudnienie PFRON jest bezkonkurencyjny

W 2013 roku wartość udzielonej pomocy publicznej na zatrudnienie wyniosła 3,37 mld zł. Największa część pomocy o takim przeznaczeniu została udzielona w formie refundacji przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

A oto jak wygląda pomoc publiczna udzielana przez poszczególne podmioty wyłącznie na zatrudnienie osób niepełnosprawnych w 2013 roku:

Pomoc de minimis

Omówiony raport nie dotyczy pomocy de minimis, która jest też wsparciem finansowym przedsiębiorstwa przez państwo (lub ze środków zagranicznych), ale dopuszczonym, ponieważ na tyle niewielkim, że nie zakłóca konkurencji. Jej nazwa pochodzi z łacińskiej formuły ” de minimis non curat lex”, co znaczy „prawo nie troszczy się o drobiazgi”.

Zasady udzielania pomocy de minimis określa Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013).

Łączna wartość pomocy de minimis dla jednego beneficjenta nie może przekroczyć równowartości 200 tys. euro brutto w okresie 3 lat kalendarzowych, a w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w sektorze transportu drogowego towarów – 100 tys. euro. Przedsiębiorcy sami muszą kontrolować, czy nie przekroczyli limitu, ponieważ powyżej tej kwoty otrzymane wsparcie staje się pomocą publiczną i konsekwencją może być nawet zwrot otrzymanych środków.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów monitoruje także ten rodzaj pomocy i wydaje w tej sprawie osobny, coroczny raport. Czytamy w nim, że wśród podmiotów udzielających pomocy de minimis jest również PFRON. Nie jest tu, jak w przypadku pomocy publicznej, czołowym dysponentem, bo w roku 2013 rozdysponował 1,3% ogólnej sumy tej pomocy w kraju. Niemniej jest to 80,4 mln zł, więc w przyszłości postaramy się podać więcej danych na ten temat.

Jerzy Jarski