Pytania do Pani Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Szanowna Pani Minister
WatchDogPfron od wielu już lat jest rzecznikiem interesów najbardziej poszkodowanych osób niepełnosprawnych w sferze aktywizacji zawodowej i zatrudnienia, wspieranego ze środków PFRON. Z niepokojem obserwujemy pojawiające się w ostatnim czasie zjawiska i zapowiedzi mogące stworzyć w stosunkowo krótkim czasie realne zagrożenia dla pracy tej grupy osób. Dlatego też postanowiliśmy publicznie zabrać głos w tej sprawie kierując do Pani Minister trzy, naszym zdaniem, aktualne i istotne pytania.
Pytanie pierwsze: Czy Rząd zamierza zastąpić zatrudnienie chronione zatrudnieniem wspomaganym?
W ostatnim czasie w wypowiedziach przedstawicieli Rządu pojawiły się informacje o rozpoczęciu prac nad Ustawą o zatrudnieniu wspomaganym. Równocześnie trwa długie i niezrozumiałe milczenie w sprawie reformy zatrudnienia chronionego, które ulega stałej i jak się wydaje, nieuchronnej zapaści. Dzieje się tak mimo obietnic Rządu, że zatrudnienie chronione będzie reformowane. W tej sytuacji czas najwyższy aby pracodawcy prowadzący zakłady pracy chronionej uzyskali od rządu jasną, uczciwą i jednoznaczną odpowiedź na następujące pytanie:
Czy Rząd podjął już decyzję w sprawie przyszłości zatrudnienia chronionego w Polsce? Czy zostanie ono zlikwidowane w drodze nowelizacji ustawy czy też będziemy w milczeniu oczekiwać na ostateczny efekt jego samolikwidacji?
Czy jest intencją Rządu zastąpienie zatrudnienia chronionego zatrudnieniem wspomaganym? Kiedy planowane jest przeprowadzenie tej zamiany? Czy Rząd planuje przeprowadzić rzetelną i pogłębioną debatę nad taką koncepcją zmian systemowych z sektorem zatrudnienia chronionego czy też zmiana ta dokona się mimochodem i bez żadnej debaty społecznej?
Pytanie drugie – Czy Rząd nie obawia się, że coroczny wzrost płacy minimalnej przy zamrożonym dofinansowaniu SOD może grozić zmniejszeniem zatrudnienia najciężej poszkodowanych osób z niepełnosprawnością?
Od kilku już lat podnoszone jest najniższe wynagrodzenie. Równocześnie na stałym poziomie utrzymują się kwoty dofinansowania kosztów płacy (SOD) osób niepełnosprawnych. Sytuacja ta powoduje, że pogarsza się sytuacja na rynku pracy najciężej poszkodowanych osób niepełnosprawnych. Osoby niewidome, z epilepsją, chorujące psychicznie i z upośledzeniem umysłowym aby zapewnić pracodawcy zerowe saldo kosztów ich płacy (nie mówiąc o kosztach zatrudnienia) powinny w 2018 r. wypracować przychód w wysokości ok 800 złotych miesięcznie – dwa lata temu 570 złotych, rok temu 650 złotych. Wypracowanie przez tę grupę pracowników przychodu w takiej wysokości jest w większości wypadków niemożliwe. Dzieje się tak ze względu na stan zdrowia, rodzaj możliwej do wykonywania pracy oraz prawa i przywileje pracownicze a także wyższa absencja chorobowa.
Dla tej grupy niepełnosprawnych praca ma wartość szczególną jako forma rehabilitacji społecznej. Coroczny wzrost płacy minimalnej zwiększa koszty zatrudnienia tej grupy pracowników. Brak reakcji Rządu może doprowadzić do negatywnych zmian na rynku pracy najciężej poszkodowanych osób z niepełnosprawnością. Czy i kiedy odpowiedzialne za ten obszar instytucje naszego państwa zamierzają podjąć działania na rzecz rozwiązania tego problemu? Potrzeba ochrony zatrudnienia najciężej poszkodowanych osób niepełnosprawnych wymaga pilnych działań poprzez wypracowanie w toku debaty społecznej optymalnego rozwiązania tego problemu.
Pytanie trzecie: W sprawie relacji Rządu z pracodawcami osób niepełnosprawnych?
Od kilku miesięcy PFRON prowadzi akcję sprawdzania terminowego opłacania składek ZUS przez pracodawców osób niepełnosprawnych otrzymujących dofinansowanie tzw. SOD. Weryfikacja zaczyna się od ręcznej blokady wypłacania SOD-u. Naszym zdaniem u podstaw tej akcji leży zjawisko nierównego (dyskryminacyjnego) traktowania przez państwo tych pracodawców, którzy zachęceni przez rozwiązania ustawowe, zatrudniają osoby niepełnosprawne.
W związku z tym powstaje pytanie: Dlaczego dobrowolne zatrudnianie osób niepełnosprawnych przez jedną grupę pracodawców jest powodem dyskryminacji, której przejawem są horrendalne kary za opóźnienie w opłacaniu składek ZUS (od kilku do kilkuset tysięcy złotych).
Nie wahamy się mówić o dyskryminacji w stosunku do innych grup pracodawców gdyż:
- Pracodawcy osób niepełnosprawnych otrzymujący SOD (częściowe dofinansowanie kosztów płacy) za opóźnienie w opłacaniu składek ZUS są karani przez PFRON koniecznością zwrotu SOD. (Im więcej zatrudniasz osób niepełnosprawnych tym wyższa kara finansowa). Za opóźnienie płacą również ustawowe odsetki.
- Pracodawcy osób niepełnosprawnych zwolnieni z wpłat na PFRON z tytułu zatrudniania pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności, za opóźnienie w opłacaniu składek ZUS płacą jedynie karne odsetki na ogólnych zasadach.
- Pracodawcy niezatrudniający osób niepełnosprawnych za opóźnienie w opłacaniu składek ZUS także płacą jedynie ustawowe odsetki.
Dla pracodawców osób niepełnosprawnych takie traktowanie jest niezrozumiałe i niesprawiedliwe. Nie rozumieją też dlaczego mimo, iż ich postulaty, wiele miesięcy temu, zostały ze zrozumieniem przyjęte przez kierownictwo BON i PFRON, do dnia dzisiejszego sytuacja w tym zakresie nie uległa zmianie a środowisko nie zostało poinformowane zarówno o powodach milczenia jak i zamiarach Rządu w tym zakresie.
Szanowna Pani Minister
Zadajemy te pytania w głębokim przekonaniu, że dotyczą one ważnych spraw nurtujących zarówno środowisko pracodawców jak i osób niepełnosprawnych. Środowiska te z niepokojem odnotowują z jednej strony pojawianie się komunikatu o przygotowywaniu nowej ustawy o Zatrudnieniu Wspomaganym a z drugiej brak jakichkolwiek sygnałów dotyczących zamierzeń Rządu w sprawie reformy zatrudnienia chronionego. Nie trudno przecież zauważyć, że ZPCHRy wciąż zatrudniają kilkadziesiąt tysięcy osób niepełnosprawnych. Także chwalona przez premiera Morawieckiego, i przyjęta przez Sejm, Konstytucja Biznesu nie wpłynęła jak dotąd na zmianę stosunku Instytucji państwowych z obszaru rehabilitacji zawodowej do pracodawców osób niepełnosprawnych.
Z góry dziękujemy za udzielenie odpowiedzi na nasze pytanie.
Tomasz Lenart
Redaktor Naczelny WatchDogPfron
