Czas na przełom w relacjach pracodawcy osób niepełnosprawnych – Rząd RP

Opublikowany na WatchDogPfron apel Stowarzyszenia „Podkarpacie” do Premier Beaty Szydło oraz dołączone do apelu zestawienie obowiązków i zakresu wsparcia udzielanego pracodawcom z różnych segmentów rynku pracy wywołały sporą dyskusję. Wartością niepodważalną tego zestawienia jest fakt, że do tej pory nikt nie podjął się stworzenia takiego porównania. Zakres obowiązków nałożonych na pracodawców chronionego rynku pracy w zestawieniu z zakresem wsparcia i swobody, z jakiego korzystają pracodawcy zobowiązani do wpłat na PFRON, zmusza do myślenia. A przecież zestawienie przygotowane przez Podkarpacie nie rysuje pełnego obrazu zatrudnienia chronionego – czy szerzej – sytuacji pracodawców osób niepełnosprawnych w Polsce. Dlatego też postanowiłem w możliwie krótki sposób uzupełnić zarysowany schemat o refleksję modelową, dopełniając ją postulatami zmian. Propozycje te mogą, w moim przekonaniu, w decydującym stopniu wpłynąć na sukces ważnego i potrzebnego programu Prezesa PFRON, który zyskał na naszych łamach nazwę +500 tysięcy.

Krótka prezentacja relacji Rząd – pracodawcy

Pracodawcy osób niepełnosprawnych – zwłaszcza rynku chronionego – nie mają szczęścia do budowania dobrych, partnerskich relacji z rządzącymi. By nie rozwijać tematu ponad miarę, relacje te chciałbym scharakteryzować w następujących punktach:

1. Od kilkunastu lat rządzący systematycznie ograniczają wsparcie dla pracodawców wg następującego schematu: tniemy wsparcie finansowe i przywileje, pozostawiamy ciążące na pracodawcach obowiązki. Przykłady: obniżanie dofinansowań do wynagrodzeń, zmiany w art. 22, zamrożenie dofinansowania od kwietnia 2014 roku przy corocznym wzroście płacy minimalnej.
2. W relacjach rządzących z pracodawcami osób niepełnosprawnych obowiązuje doktryna obowiązku nieomylności tych ostatnich obwarowana nieracjonalnymi i nieproporcjonalnymi do przewinień karami finansowymi. Przykłady: absurdalny system kar finansowych za najmniejszy nawet błąd w wyliczeniach, sprawozdaniach i terminach płatności.
3. Od zawsze obowiązuje „urzędowy”, kształtowany przez media wizerunek pracodawcy osoby niepełnosprawnej. W zdecydowanej większości jest to obraz oszusta dorabiającego się na krzywdzie swoich niepełnosprawnych pracowników. To jest, jak się wydaje, główne źródło represyjnych kroków podejmowanych w stosunku do pracodawców osób niepełnosprawnych przez Rząd i Parlament.
4. Rządzący nabrali ostatnio przekonania, że ich represyjny stosunek do pracodawców osób niepełnosprawnych nie spotka się ze sprzeciwem organizacji pracodawców osób niepełnosprawnych, gdyż wiele działań i projektów realizowanych przez te organizacje jest finansowanych ze środków PFRON. A gdyby ta oparta na kasie formuła posłuszeństwa zawiodła, zawsze można się odwołać do rzymskiej zasady „divide et impera” – dziel i rządź, polegającej w tym przypadku na skłócaniu środowiska pracodawców z organizacjami „pozarządowymi” lub samorządami.
5. Wymienionym powyżej relacjom towarzyszy jeszcze zasada niezwykłego pośpiechu we wprowadzaniu przepisów o charakterze restrykcji, kar i obostrzeń (patrz: nowelizacja art. 22 przeprowadzona przez posła Piechotę) przy niebywałej wręcz opieszałości we wprowadzaniu przepisów likwidujących absurdy i horrendalne kary dla pracodawców. Przykład: obiecana zmiana likwidująca konieczność zwrotu dofinansowania przez pracodawcę w przypadku gdy popełniona pomyłka lub nieprawidłowość była wynikiem błędu, niezamierzonej pomyłki lub okoliczności, na które pracodawca nie miał wpływu.

Zmiany pilnie potrzebne

Wymienione powyżej cechy relacji pracodawcy osób niepełnosprawnych z rządzącymi to tylko garść przykładów całego katalogu spraw, które wymagają pilnego rozstrzygnięcia. Pilnego, gdyż sytuacja demograficzna oraz związana z nią sytuacja na rynku pracy wymagają podjęcia niezwłocznych kroków mających na celu aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że pracodawcy stanowią istotny element tego procesu. Ale pracodawcy traktowani przez Rząd jako partnerzy w rozwiązywaniu ważnego społecznie problemu, jakim jest bierność zawodowa osób niepełnosprawnych.

Nie da się zbudować partnerskich relacji z kimś, kogo nie obdarzamy zaufaniem i szacunkiem. W budowaniu takich modelowych relacji z pracodawcami przedstawione powyżej zjawiska i cechy stanowią główną przeszkodę.

Co należy zmienić:

1. Skończyć z absurdalną polityką karania pracodawców osób niepełnosprawnych za nawet najmniejszy błąd czy nieprawidłowość.
2. Zagwarantować stabilizację przepisów prawnych i finansowych regulujących zatrudnianie osób niepełnosprawnych na co najmniej kilka lat. Ten postulat pracodawców jest permanentnie lekceważony przez kolejne ekipy rządzące.
3. Zerwać z deprecjonowaniem pracodawców osób niepełnosprawnych w oczach społeczeństwa. Dla równowagi należy prezentować pozytywne przykłady pracodawców rzetelnie wywiązujących się ze swoich obowiązków. Takich przykładów jest pełno.
4. Przywrócić partnerskie relacje z organizacjami reprezentującymi pracodawców osób niepełnosprawnych.
5. Przyspieszyć tryb i tempo zmiany przepisów znoszących absurdalne warunki prowadzenia działalności gospodarczej i zatrudniania osób niepełnosprawnych w myśl zasady: bezpieczeństwo działalności gospodarczej to bezpieczeństwo i stabilizacja zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Platforma Integracji Osób Niepełnosprawnych popiera program +500 tysięcy Prezesa Roberta Kwiatkowskiego. Zależy nam autentycznie na jego sukcesie. Bo to będzie sukces wszystkich. Rządu, pracodawców, a przede wszystkim osób niepełnosprawnych. Za jeden z ważnych warunków tego sukcesu uważamy radykalną zmianę w obszarze wyszczególnionych powyżej relacji pracodawców z Rządem, Pełnomocnikiem Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Zarządem PFRON i Biurem Pełnomocnika. Liczymy na szybkie i konkretne działania Rządu na rzecz zmiany obecnego kształtu tych relacji.

dr Marek Łukomski
Platforma Integracji Osób Niepełnosprawnych