Niepełnosprawny znaczy nieefektywny? O przyczynach bierności zawodowej osób niepełnosprawnych

Praca to sposób na życie, pozwalający się utrzymać i zdobywać codzienną satysfakcję. Na rynku wciąż przybywa ofert, także dla ludzi z dysfunkcjami. Dlaczego osoby niepełnosprawne tak często nie chcą startować w rekrutacjach, mimo że pracodawca zamierza zapewnić im godziwe warunki?

Poszukiwanie zatrudnienia to chyba jeden z najbardziej emocjonujących momentów w życiu człowieka. Od tego, jaką decyzję ostatecznie podejmie, zależą przecież jego przyszłe losy, a w tym również sam rozwój osobisty. Wbrew pozorom, nie wszyscy ludzie tak ochoczo zasiadają do przeglądania kolejnych ofert pracy. Mało tego – zdarza się, że nie robią tego w ogóle.

Osoby niepełnosprawne bardzo często nie podejmują starań o zdobywanie praktycznego doświadczenia zawodowego. Mimo że coraz więcej pracodawców nadmienia w opisie stanowiska, że chętnie przyjmie osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności, zgłoszeń wciąż jest niewiele. Istnieje kilka powodów bierności zawodowej osób z dysfunkcjami, choć nie wszystkie muszą występować w konkretnym przypadku.

Stracę wszystkie świadczenia pieniężne

Orzeczenie o niepełnosprawności wiąże się z otrzymywaniem świadczeń finansowych. Pieniądze te znacznie ułatwiają życie, czyniąc je bardziej „normalnym”. Bardzo wiele osób, które zmagają się z problemem dysfunkcyjnym, nie chce podjąć pracy, ponieważ boi się, że zostanie im obniżona kwota świadczenia lub nawet stracą ją całkowicie. Z drugiej strony, przerażająca okazuje się perspektywa odebrania określonego stopnia niepełnosprawności (skoro pracuje, na pewno nie jest aż tak niepełnosprawny, na jakiego wygląda). Skoro tak jest dobrze, po co mają to zmieniać?

Przecież nie mogę pracować!

Niekiedy o braku podjęcia starań zawodowych decyduje opinia o całkowitej niezdolności do pracy. Ci, którzy zostali tak sklasyfikowani, nie biorą już pod uwagę żadnych zajęć, nawet jeśli teoretyczne byłyby one dla nich wykonalne. Są przekonani o otrzymaniu jednoznacznego zakazu wykonywania wszelakiej pracy – przecież ktoś, kto tak stwierdził, na pewno zna się na rzeczy, więc nie warto z nim dyskutować.

Nadal będę tym „innym”

Mimo że tyle mówi się o integracji z osobami niepełnosprawnymi, wciąż nie wszystko wygląda tak, jakbyśmy chcieli. Ci, którzy mają jakąkolwiek dysfunkcję, żyją w przeświadczeniu, że znacznie odstają od reszty społeczeństwa. Nie chcą podejmować pracy, ponieważ obawiają się otwartej konfrontacji z najbliższym otoczeniem. Nie chodzi tutaj o to, że współpracownicy mieliby wykazać się nieżyczliwością – po prostu całkiem podświadomie dadzą osobie niepełnosprawnej do zrozumienia, że w jakiś sposób odstaje, nie mogąc wykonywać niektórych czynności, przychodzących pozostałym z naturalną łatwością. Co więcej, zaczną się też niekończące się pytania znajomych i bliskich – „A po co ci to?”, „Jak ty sobie poradzisz?” czy „Nie potrzebujesz przypadkiem pomocy w swoich obowiązkach?”.

Jestem do niczego

Osoby niepełnosprawne bardzo często uważają się za gorsze od w pełni zdrowych ludzi. Ich niska samoocena przekłada się na to, że nawet nie chcą próbować szczęścia w poszukiwaniach pracy – w końcu cokolwiek miałyby zrobić, zrobią to gorzej niż ich pełnosprawni koledzy czy koleżanki. Przyczyniają się do tego oczywiście zasłyszane nieprzychylne komentarze pod swoim adresem, nawet jeśli ich autorami byli rówieśnicy z odległej w czasie podstawówki. Niska samoocena niestety przekreśla jakiekolwiek szanse jednostki z dysfunkcją na arenie zawodowej. Troska o to, czy sprosta wymaganiom swojego przyszłego szefa może ustawicznie spędzać jej sen z powiek, a presja otoczenia stać się zbyt wielka do udźwignięcia.

Nikt mnie na to nie przygotował

Przez całe życie osoba niepełnosprawna jest traktowana w sposób specjalny. W rozmowach z nią nie porusza się raczej kwestii zawodowych, ponieważ nikt nie chce naciskać. Człowiek z dysfunkcjami jest więc przekonany o tym, że nie został odpowiednio przygotowany do podjęcia jakiejkolwiek pracy i nie poradzi sobie z pojawiającymi się na jego drodze wyzwaniami.

Pracodawca wcale mnie nie chce

Nawet, jeśli przy ogłoszeniu o pracę pojawia się informacja, związana z chęcią zatrudnienia osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności, osoby z dysfunkcjami momentalnie nachodzą pewne wątpliwości. Od razu zastanawiają się, po co właściwie pracodawcy potrzebny ktoś niepełnosprawny i jakie będzie miał z tego powodu korzyści. Szybko dochodzą do wniosku, że wcale nie chodzi tutaj o ich dobro, a o wykreowanie pozytywnego wizerunku firmy, dzięki któremu wzbudzi ona zaufanie nie tylko klientów, ale i przyszłych „zdrowych” pracowników. A kto obieca im, że podczas wykonywania obowiązków tak naprawdę nie doświadczą wielu nieprzyjemności, gdy szef postanowi odbić sobie na nich swoje frustracje?

Lepsze perspektywy na przyszłość?

Na szczęście powoli zmianie ulegają nastroje i sposób patrzenia na świat Polaków. Niepełnosprawni coraz częściej starają się brać sprawy w swoje ręce i nie brak im samozaparcia. Ofert pracy dla osób z orzeczeniem wciąż przybywa, a zainteresowani mogą już w nich przebierać. Istnieje więc szansa, że sytuacja osób z dysfunkcjami w naszym kraju z czasem znacznie się polepszy.

Ewa Kaleta